«Nie zrazumieŭ, za što Mirny vybačaŭsia». Intervju z lehiendarnym biełaruskim tenisistam Uładzimiram Vałčkovym

Kiemier, klimat, akademija

— Dzie vaš dom siońnia?

— Dom u Biełarusi, a pracuju ŭ Turcyi. Žyviom ź siamjoj u Kiemiery. Cudoŭnaje miesca. Nikoli nie dumaŭ, što budu pracavać siarod takoj pryhažości. Mnie ź siamjoj tut vielmi padabajecca, choć zamiežniki zaŭsiody buduć zamiežnikami. Zajmajemsia tenisam.

— Turcyja — nie samaja tenisnaja kraina.

— Usio tak. Ale, dumaju, u jaje kałasalny patencyjał. Tut cudoŭnyja klimatyčnyja ŭmovy. U jeŭrapiejskich krainach, naprykład, Ispanii ci Francyi, i ZŠA pry ŭsioj infrastruktury i ekanamičnych mahčymaściach tenis usio roŭna vandruje na poŭdzień — tudy, dzie lepšaje nadvorje. U Kiemiery 11 miesiacaŭ u hodzie možna hulać na adkrytym pavietry. Navat 12, ale zimoj byvajuć daždžy. Plus hieahrafičnaje stanovišča. Z Antalji, Stambuła niaciažka dabracca da luboha punkta, što važna dla tenisistaŭ, jakija hulajuć turniry pa ŭsim śviecie. Taksama ŭ Turcyi pravodziacca mižnarodnyja spabornictvy. Baču jakasnyja kroki ŭ hetaj krainie dla pavyšeńnia ŭzroŭniu tenisa.

— Vy zasnavalnik akademii TruTennisteam. Raskažycie pra jaje padrabiaźniej.

— Zapuścili prajekt u kancy leta 2022 hoda. Da hetaha ja pracavaŭ z Tamlanavič (aŭstralijskaja tenisistka charvackaha pachodžańnia, była 32-j rakietkaj śvietu, ciapier zajmaje ŭ rejtynhu 116-ju pazicyju. — Zaŭv. red.), a žonka ź dziećmi pierajechali ŭ Stambuł. To-bok, u pryncypie, siamja ŭžo pryvykła da Turcyi.

A akademija? Tenis — majo paklikańnie. Ale padčas pracy z Tamlanavič i nastupnych indyvidualnych zaniatkaŭ złaviŭ siabie na dumcy, što chaču maksimalny čas być ź siamjoj, bačyć, jak rastuć dzieci, dapamahać im rabić pieršyja kroki. Tak i źjaviłasia ideja z akademijaj. Ciapier ja mahu nie tolki być pobač ź lubimymi ludźmi, ale i realizavacca jak trenier, matyvatar i arhanizatar. Inšymi słovami, atrymałasia sumiaścić usio toje, što dla mianie važnaje ŭ žyćci.

U cełym padabajecca, jak my raźvivajemsia. Prajektu jość kudy raści, ale tym nie mienš. Na pastajannaj asnovie ŭ akademii čatyry treniery pa tenisie, plus śpiecyjalist pa AFP. Niekatoryja treniery pryjazdžajuć na stažyroŭku. Adbirajem vyklučna pa prafiesijnych jakaściach. U asnoŭnym heta pradstaŭniki byłoha SSSR. Što da spartoŭcaŭ, to heta taksama ŭ asnoŭnym ruskamoŭnyja. Ciažkaściaŭ u kamunikacyi nie ŭźnikaje.

Chtości trenirujecca z nami tydzień-dva, chtości niekalki miesiacaŭ i bolš. Naceleny na tenisistaŭ, u jakich jość ambicyi. U asnovie treniravalnaha pracesu i našaj fiłasofii — uvieś moj dośvied u jakaści spartoŭca i treniera. Usio ž vyjhraŭ junijorski «Uimbłdon», dachodziŭ da paŭfinału na hetym ža turniry siarod prafiesijanałaŭ. Pracavaŭ z Maryjaj Šarapavaj (byłaja pieršaja rakietka śvietu z Rasii, pieramožca 36 turniraŭ u adzinočnym razradzie. — Zaŭv. red.) i šeraham biełaruskich tenisistaŭ, byŭ kapitanam našaj mužčynskaj zbornaj.

— Kaho sa spartoŭcaŭ akademii vyłučycie?

— Hulcoŭ pieršaj sotni rejtynhu ŭ nas pakul niama, ale niekatoryja imiony na słychu: naprykład, pradstaŭnik Uźbiekistana Siarhiej Famin, rasijanie Jahor Ahafonaŭ, Maksim Žukaŭ. Jość niekalki dobrych chłopcaŭ z Ukrainy. Padrychtoŭka ŭ tenisie — praces zaŭsiody davoli raściahnuty. Da nas pryjazdžajuć u asnoŭnym tyja, chto rasčaravaŭsia ŭ treniroŭkach u zvykłych umovach ci niedaatrymlivaje nieabchodnaj intensiŭnaści.

— Sami vychodzicie na kort?

— Abaviazkova. Tak było i ŭ toj čas, kali pracavaŭ u Biełarusi, pa 5−6 hadzin byŭ na korcie. Asabistaha prykładu nichto nie admianiaŭ. U mianie chapaje enierhii i lubovi da tenisa, kab pakazvać usio samomu.

— A biełarusy?

— U nas treniravałasia paŭtara hoda tamu Julija Hatoŭka, jakaja potym niadrenna siabie pakazała (Hatoŭka zajmaje ŭ rejtynhu ŭ adzinočnym razradzie 555-ju pazicyju. — Zaŭv. red.). Byli i inšyja. Praŭda, biełarusy, pazajmaŭšysia ŭ nas, u asnoŭnym nie viartajucca. Kažuć, što ŭ ich doma prablemy sa svaimi trenierami, kali tyja daviedvajucca, što spartoŭcy pracavali ŭ Vałčkova. Navat nie viedaju, jak heta kamientavać.

Šakucin, pluški, praryŭ

— Vas čaplaje, što vy nie zapatrabavanyja siońnia ŭ biełaruskim tenisie?

— Niapravilnaja pastanoŭka pytańnia. Čamu, naprykład, ja źjechaŭ i zaniaŭsia akademijaj u Turcyi? Dla mianie hałoŭnaje — asobasnaja prafiesijnaja realizacyja. Kali ŭ Biełarusi my pracavali z Alaksandram Vasiljevičam Šakucinym (uznačalvaŭ fiederacyju tenisa z 2012 da 2017 hoda. Šakucin — uładalnik chołdynhu «Amkador», paśla žniŭnia-2020 trapiŭ pad sankcyi ES za suviazi z Łukašenkam. — Zaŭv. red.), adčuvaŭ, što ŭ mianie budzie maksimalnaje ažyćciaŭleńnie ŭsich metaŭ i zadumak. I ŭ pryncypie heta atrymałasia. A potym situacyja pamianiałasia. Praź niejki čas ja zrazumieŭ, što nie mahu zdymać kino ŭ dva razy lepšaje, ale ź biudžetam u try razy mienšym. Tamu i pajšoŭ svajoj darohaj. Kali ŭ Biełarusi jość maładyja, ambicyjnyja chłopcy i dziaŭčaty, jakija ličać, što jany siońnia hatovyja zaprahacca, to treba dać im takuju mahčymaść.

— Što dumajecie pra stan našaha tenisa?

— Viadoma, ja viedaju i razumieju, što adbyvajecca ŭnutry. Ale mianie tam nie było čatyry hady. Tak što niekarektna davać acenki z boku.

A ja svaju pracu zrabiŭ. Liču, za Šakucinym Biełaruś ažyćciaviła ŭ tenisie histaryčny praryŭ, pra što havorać i vyniki (u 2017-m žanočaja zbornaja vyjšła ŭ finał Kubka Fiederacyi, a mužčynskaja prabiłasia ŭ płej-of za prava hulać u Suśvietnaj hrupie. — Zaŭv. red.), i raźvićcio infrastruktury, i źjaŭleńnie novych hulcoŭ i trenieraŭ.

Rady, što byŭ častkaj kamandy Alaksandra Vasiljeviča. Mianie zaŭsiody ździŭlała, jak jon znachodziŭ čas i na biźnies, i na tenis. Čałaviek byŭ nastolki zahłybleny va ŭsie pracesy… Kali ŭpieršyniu mieŭ znosiny ź im, jašče supracoŭničajučy z Šarapavaj, to adrazu adčuŭ ź jaho boku ŭsiu surjoznaść padychodu. Jon zadavaŭ kankretnyja pytańni, cikaviŭsia niuansami. Niadoŭha dumaŭ, kali Šakucin prapanavaŭ pracu ŭ Biełarusi.

Jon vyłučaŭsia kałasalnaj pracavitaściu, inviestavaŭ u ludziej, zaachvočvaŭ kankurencyju i stvaryŭ piśmiennuju kamandu. Heta było vielmi demakratyčnaje asiarodździe, dzie kalektyŭna abmiarkoŭvalisia važnyja pytańni i vysłuchoŭvalisia roznyja mierkavańni. Zrazumiejcie: adna reč — stvarać i zakručvać hetuju varonku, i inšaje — iści prakładzienaj darohaj. Ale, jak užo kazaŭ, nie chaču aceńvać siońniašnija pracesy.

— Vy pracavali indyvidualna z šeraham hulcoŭ. Siońnia ŭ našym mužčynskim tenisie, miarkujučy z rejtynhu, usio sumna — nivodnaha pradstaŭnika Biełarusi ŭ top-300. Čamu?

— Ja b nie raŭniaŭ usich pad adzin hrabianiec. Naprykład, Alaksandr Bury (byŭ 59-m u śviecie ŭ parnym razradzie. — Zaŭv. red.), Andrej Vasileŭski (zajmaŭ 52-je miesca ŭ parnym razradzie, uvachodzić u kamandu Aryny Sabalenka. — Zaŭv. red.) dasiahnuli praktyčna svajoj stoli. Kab zatrymacca ŭ vialikim sporcie, akramia zdaroŭja patrebnyja mazhi, dyscyplina. Viadoma, byli roznyja vypadki. Jość takoje paniaćcie — maštab asoby. Źjaŭlalisia minimalnyja pluški — i ŭsio, niekatoryja tenisisty akazvalisia nie hatovyja pracavać dalej z toj ža enierhijaj. Zadavolvalisia kuplaj kvatery i mašyny, a nie źziańniem na suśvietnych arenach. Zatoje inšyja hladzieli na lidaraŭ i ciahnulisia za imi.

Jahor Hierasimaŭ (byŭ 65-j rakietkaj śvietu, ciapier zajmaje 368-ju pazicyju. — Zaŭv. red.), Illa Ivaška (byŭ 40-j rakietkaj śvietu, u 2021-m vyjhraŭ turnir ATP u adzinočnym razradzie — raniej ź biełaruskich tenisistaŭ takoha dabivaŭsia tolki Maksim Mirny. Ciapier nie maje rejtynhu. — Zaŭv. red.), Aryna Sabalenka zaŭsiody vyłučałasia matyvacyjaj. Jany chacieli być na ekranach televizaraŭ, dasiahać vialikich metaŭ. Tak, u kahości pik prajšoŭ — z hetym nie paspračaješsia. Ale nie budziem zabyvać i pra kałasalnuju kankurencyju ŭ mužčynskim tenisie. Choć akno mahčymaściaŭ u Biełarusi adkryłasia paśla taho praryvu ŭ 2017-m. Kolki dziaciej chacieła zapisacca ŭ siekcyi na chvali pośpiechaŭ našaha tenisa!

Pavialičyć

— Ciapierašnija ciažkaści z łahistykaj adkinuli nazad biełaruski tenis?

— Ja nie dumaju, što heta niejak upłyvaje. Viedaju, i ŭ Hankonh biełarusy lotajuć na turniry, i ŭ ZŠA. Napeŭna, ciažej atrymać šenhienskuju vizu, ale ŭ cełym vybiracca kudyści i vyjhravać niama prablem.

— Biełaruś moža być tenisnaj krainaj? Kali ŭličvać klimat, ekanomiku…

— A dzie treniravalisia Sabalenka, Sasnovič, Ivaška, Hierasimaŭ u pačatku karjery? U minskich załach. I spartoŭcy nie skardzilisia na niedachop sonca. Za Šakucinym była zroblenaja vialikaja kolkaść pravilnych rečaŭ. I maleńkaja Biełaruś, u pryvatnaści, hulała ŭ finale Kubka Fiederacyi suprać ZŠA. Ci možna paŭtaryć usio heta? Viadoma, ale hałoŭnaje, kab było žadańnie.

— Znajomyja ź ciapierašnim kiraŭnikom fiederacyi Siarhiejem Rutenkam?

— Nie.

Videa, Mirny, demakratyja

— 14 žniŭnia 2020-ha vy zapisali videa, u jakim zaklikali siłavikoŭ spynić hvałt. Vam prapanoŭvali vydalić jaho?

— Nie.

— Ci była na jaho reakcyja?

— Nie. Nu, to-bok zrazumieła, što čałaviek 100 ciaham nastupnych troch dzion padyšli i skazali, maŭlaŭ, małajčyna, Uładzimir. Bo zajava była nie palityčna anhažavanaj, a humanistyčnaj. U apazicyjnyja rečy nie vieryŭ z samaha pačatku, ale paličyŭ važnym vykazacca, bo na čałaviečym uzroŭni było baluča bačyć, jak biełarusy mohuć tak łamać biełarusaŭ. Viadoma, sačyŭ tady za tym, što adbyvajecca. Razumieju, što jość roznyja sposaby zdušeńnia pratestaŭ, adnak toj uzrovień žorstkaści pierachlostvaŭ u razy. Praŭda, nie asabliva vieryŭ, što moj zaklik źmienić situacyju.

— Jakoj jana vam bačycca siońnia?

— Ja doŭha dumaŭ, razvažaŭ pra pryčyny ŭsich pracesaŭ. Pieršaje — nie vieru ŭ patryjatyzm. Viedaju asabista šmat ludziej, jakija hučna kryčać, kidajučysia hetym słovam, ale žyvuć zusim inakš. Druhoje — vieru ŭ baraćbu za ŭładu. I nie maju ničoha suprać. Heta doŭžycca stolki, kolki isnuje čałaviectva. Baraćba za ŭładu zaŭsiody žorstkaja, i ŭ jaje svaje praviły. A toje, što adbyłosia ŭ 2020-m, — kałasalna važny dośvied dla Biełarusi. Čas pakaža, jaki mienavita.

— Ździvilisia słovam Mirnaha, jaki pryjechaŭ u Minsk u 2023-m i zajaviŭ, što «nie spraviŭsia» ŭ 2020-m, kali taksama zaklikaŭ spynić hvałt?

— Ja daviedaŭsia pra ŭsie vykazvańni tolki paśla jaho apieracyi. Potym pahladzieŭ i nie zrazumieŭ, za što Maks vybačaŭsia. Viedaju Mirnaha ŭsio žyćcio. Heta ŭnikalny čałaviek, vielmi hłybokaja asoba. Vidać, byli niejkija najhłybiejšyja ŭzrušeńni, jakija mahli prymusić jaho adreahavać tym ci inšym čynam. Nie viedaju, jak heta kamientavać… Ja voś zrabiŭ zajavu suprać hvałtu i dalej nie sprabavaŭ leźci ŭ palityčnuju historyju, bo prykładna ŭjaŭlaŭ raźvićcio padziej.

— Vam nie zdajecca, što Sabalenka, Azaranka paśla padziej u Biełarusi i pačatku vajny va Ukrainie mahli b vykazacca značna vyraźniej, a nie abmiažoŭvacca ahulnymi frazami?

— Abmiarkoŭvać vajnu ja ciapier nie hatovy. Što da našych padziej, to vy nie možacie dapuścić, što, naprykład, Aryna ci Vika, jak niespraktykavanyja ŭ palitycy spartoŭki, abmiarkoŭvali ŭsio ŭnutry siamji? Čamu b nie ŭjavić, što im kažuć: «Dobra, ty možaš ličyć, što hvałt — pierabor, ty suprać hetaha. A tady za što vystupać? Upeŭnienaja, što tak budzie lepš?» Ja voś nie byŭ hatovy vykazvacca za niešta. U pryvatnaści, za zachodnija kaštoŭnaści.

— Čamu?

— Mnie niablizkaje toje, čym žyvie Jeŭropa, ZŠA. Navat niepryjemnaje. I Turcyja, na žal, ruchajecca ŭ tym samym kirunku. Nam padsoŭvajuć materyjalnyja rečy i śćviardžajuć, što heta simvał roskvitu i asobasnaha raźvićcia. Nie ŭpeŭnieny, što treba zmahacca, vajavać za takuju arhanizacyju hramadstva. Choć sam šmat žyŭ i pracavaŭ na Zachadzie, padarožničaŭ. Jak trenieru mnie važna, kab hulec moh kancentravać uvahu na vykanańni ŭstanoŭki, a nie zalipaŭ u TikTok na apošnim «ajfonie» i ličyŭ heta vydatnym baŭleńniem času.

Ja naradziŭsia ŭ SSSR. Hetaja kraina, jakuju siońnia pryniata hanić usim Zachadam, padaryła mnie pieršuju školnuju nastaŭnicu Taćcianu Iosifaŭnu. U zvyčajnych dzieciach jana bačyła budučych nobieleŭskich łaŭreataŭ. Nastaŭnica pryščapiła mnie zapał da navučańnia, adkaznaść, cikaŭnaść.

Moj pieršy tenisny trenier Viačasłaŭ Konikaŭ znajšoŭ mianie ŭ zvyčajnaj škole, i ja pačaŭ zajmacca vidam sportu, jaki spadabaŭsia. Baćki, jakija pracavali na zavodzie, nie zapłacili za heta ni kapiejki. Ź dzieviaci hadoŭ dziakujučy SDIUŠAR MAZ u mianie źjavilisia tałony na charčavańnie, mnie kuplali rakietki, struny, miačy, škoła kamandziravała na spabornictvy z trenieram. Ujaŭlajecie, jaki zapas mahčymaściaŭ byŭ u prostaha dziciaci?

A siońnia ŭ «prasunutym» zachodnim śviecie, kab dzicia pajšło zajmacca tenisam, treba addać vielizarnyja hrošy. Hadzina na korcie ŭ Jeŭropie abydziecca minimum u 20 jeŭra. Trenier — ad 30 jeŭra. Kab narmalna treniravacca, dziciaci treba zajmacca paŭtary-dźvie hadziny praktyčna kožny dzień.

Zvyčajnyja baćki, jakija nie atrymali spadčyny ci nie prabilisia ŭ elity, buduć asudžanyja nazirać za tym, jak prapadaje talent dziciaci. I nie kažycie, što svaboda słova, pravy čałavieka, demakratyja jak by iduć asobna, a ekanamičnaja patreba — sama pa sabie. Jak na mianie, heta ŭsio ŭzajemaźviazanyja rečy. I kali cana takoha voś žyćcia — adsutnaść mahčymaści dać svaim dzieciam raźvivacca ŭ śfierach, u jakich jany talenavityja, to navošta mnie takaja demakratyja?

— U Biełarusi zajmacca tenisam — taksama, mabyć, niatannaja radaść.

— Siońnia možna jak zaŭhodna stavicca da ŭłady, ale kali rasijanie, ukraincy daviedvajucca, što dziaržava ŭ Biełarusi buduje tenisnyja centry i dzieci ŭ siekcyjach mohuć tam treniravacca biaspłatna, to nie vierać svaim vušam. Inšaje pytańnie, jak časam rasparadžajucca infrastrukturaj ludzi, jakija pierakanali prezidenta, urad, što treba vyłučyć srodki na raźvićcio sportu.

Pavialičyć

Trenierstva, podźvih, Šarapava

— Vy skončyli karjeru ŭ 30 hadoŭ. Nie rana?

— Usio adbyłosia svoječasova. Ciapier ja razumieju, što hulnia była patrebnaja, kab stać trenieram. Mnie padabajecca hetaja praca, vielmi lublu tenis. Pamiataju, kali byŭ kapitanam mužčynskaj zbornaj, to rabiŭ heta ź vielizarnaj radaściu. Pradstaŭlać krainu, pracavać z maksimalnym napružańniem i prymać efiektyŭnyja kiraŭničyja rašeńni dla pieramohi — vielizarny čelendž i niejmavierny drajv.

— Pierahladajecie matčy sa svaimi vystupami?

— Niejak chacieŭ znajści matčy Kubka Devisa 2004 hoda, kali hulali ŭ Biełarusi i prajšli rasijan i arhiencincaŭ. Prasiŭ dapamahčy žurnalistaŭ, jakija tady brali intervju i viali repartažy, znajści videa. A potym situacyja pamianiałasia, i ŭsie pačali rabić vyhlad, što mianie nie viedajuć.

— Pieramoha nad rasijanami, jakuju prynios vaš pośpiech u matčy suprać Michaiła Južnaha, — adno z hałoŭnych dasiahnieńniaŭ u karjery?

— Tak, vidać. Heta byŭ toj momant, kali ja adčuŭ vialiki honar, što pradstaŭlaju Biełaruś, narod. Pryviadu prykład. Da mianie adnojčy padyšoŭ na vulicy mužčyna. Jon raskazaŭ: «Kali vy hulali suprać rasijan, ja lažaŭ u balnicy z rakam. Heta byŭ ciažki čas u žyćci. Nie viedaŭ, čym usio skončycca. Ale ŭbačyŭ vaš spartyŭny podźvih z Maksam [Mirnym], jak vy zmahalisia. I heta tak emacyjna akryliła, što paabiacaŭ sabie — ja vybierusia, usio budzie dobra. U tym, što cisnu vam ruku, i vašaja zasłuha». Paśla takich historyj razumieješ, što jano kaštavała ŭsich namahańniaŭ. Našyja pieramohi ŭ Kubku Devisa ŭ 2004-m mocna abahnali čas. Kraina tolki raźvivałasia. Siońnia, kali Sabalenka vyjhraje turniry Vialikaha šlema, my možam acanić heta inakš, bo ŭ tenis užo było niešta ŭkładziena.

— Čym zapomniłasia supracoŭnictva z Maryjaj Šarapavaj?

— My pracavali razam amal dva hady. Byŭ sparynh-partnioram Mašy, častkaj jaje kamandy. Ja kazaŭ vam pra maštab asoby. U vypadku z Šarapavaj jon vychodzić za ramki i jaje rodnaj krainy, i tenisa ŭ pryncypie. Heta nastolki šmathrannaja asoba, što pry ciesnych znosinach ź joju razumieješ, jakija talenavityja ludzi časam naradžajucca. Sa svaimi mazhami jany mohuć žyć i ŭ tenisie, i ŭ modzie, i ŭ biźniesie, i ŭ architektury, i ŭ mastactvie. Duch zachoplivała. Maša vielmi charyzmatyčnaja.

— Sabalenka paraŭnalnaja ź joj?

— Čas pakaža. Jašče nie sustrakaŭ nastolki raźvitych intelektualna i ŭnutrana arhanizavanych spartovak, jak Šarapava. Jaje vielmi składana pierasiahnuć. Za miežami sportu Maryja i Aryna — pakul što roznyja płaniety.

— U jaki momant skažacie sabie, što realizavalisia jak trenier?

— Kali moj vučań vyjhraje turnir Vialikaha šlema.

— Vy sumujecie pa Biełarusi?

— Vielmi. Ale, papracavaŭšy hetyja dva z pałovaj hady ŭ Turcyi, razumieju, što moj trenierski čas u tenisie abmiežavany. Znachodžusia tam, dzie, paŭtarusia, mahu maksimalna realizavacca. Urešcie, adyhraŭšy ŭsie hetyja spartyŭnyja, palityčnyja, žyćciovyja hulni, važna skazać sabie, što zrabiŭ usio i zmahaŭsia da apošniaha. Bałazie ŭ mianie cudoŭnaja žonka, na jakuju zaŭsiody možna raźličvać, troje dziaciej. Volha stajała la vytokaŭ pijar-pracy tenisnaj akademii ŭ Biełarusi, prosta pra heta nie viedali. A ciapier jana viadzie ŭsie pytańni našaha prajekta za miežami korta. Žonka — cudoŭnaja arhanizatarka i maci. Ja vielmi lublu svaju siamju i spadziajusia, što i dalej u pracy i nie tolki my budziem plačom da plača.

• 1
• 4
• 1
• 13
• 1
• 0
• 1
• 0