Мультымільянер Анатоль Тарнаўскі расказаў, як разбагацеў
Адзін з самых непублічных бізнесменаў Беларусі Анатоль Тарнаўскі даў інтэрв'ю беларускаму часопісу TimeCity Magazine.
Бізнесмен распавёў журналістам выдання пра першыя крокі ў бізнесе, нафтавае мінулае і будаўнічую будучыню, пра кадравыя праблемы, а таксама пра свой любімы аўтамабіль і чаму ў яго спыняюцца швейцарскія гадзіннікі.
— Анатоль Андрэевіч, рыхтуючыся да інтэрв'ю з вамі, мы нечакана для сябе выявілі, што ў інтэрнэце інфармацыі пра вас зусім няшмат. І гэта пры тым, што пра бізнес-персон менш значных паведамленняў больш у разы. Скажыце, калі ласка, не расказваць пра сябе — ваша пазіцыя ці збег абставінаў?
— У свой час мне даводзілася даваць шмат інтэрв'ю. Асабліва ў тыя далёкія гады, калі мы працавалі над засваеннем Заходняй Сібіры. Зносіны з прэсай тады былі неабходнасцю: трэба было пераканаць людзей, што на прасторах тундры вырастуць гарады, паселяцца людзі, народзяцца дзеці… Мала хто верыў у гэта, даводзілася зноў і зноў даказваць слушнасць сваіх задум, расказваць аб праектах, пераконваць.
Потым надышлі «ліхія» 90-я, калі чым менш інфармацыі «прасочвалася» ў СМІ, тым спакайней гэта было для цябе, для бізнесу, для тваёй сям'і. Тады само жыццё прымушала зводзіць любыя кантакты з журналістамі да мінімуму.
А сёння ні я, ні мая справа ў пратэкцыі і піяры не маюць патрэбы. Усе ведаюць назву кампаніі «Юнівест», ведаюць, хто за ёй стаіць і чым займаецца. Паверце, ніхто ніколі не засумняваўся ў тым, што нам можна давяраць. Рэпутацыя кажа сама за сябе.
— Вашы бізнес-інтарэсы распасціраюцца шырока: нафтатрэйдарства, нерухомасць, банкаўскі бізнес, сельская гаспадарка, вытворчасць будаўнічых матэрыялаў, рэстаранны бізнес… Да якога са шматлікіх дзелавых напрамкаў вы адчуваеце найбольшую прыхільнасць?
— Да любога напрамку, у якім бачыш канчатковы вынік. Да паспяховага, зразумела… Так склалася, што ніхто ніколі не прыносіў мне нічога «на сподачку». Ніхто не казаў: «Вось табе бізнес, займайся, а мы будзем табе дапамагаць». Да ўсяго даводзілася ісці самому.
Напэўна, таму мне да гэтага часу так важны вынік любой справы — чым бы я ні займаўся.
У Сібіры гэта быў нафтавы бізнес. Потым прыйшло разуменне, што любому паспяховаму бізнесу патрэбная дыверсіфікацыя — заняліся сельскай гаспадаркай у Расіі, пачалі развіваць будаўнічы бізнес у Беларусі. Заняліся будаўніцтвам — узвялі памяшканні для рэстаранаў, падумалі: «Навошта аддаваць іншым?», узялі добрага спецыяліста і пачалі раскручваць рэстаранную сетку… Кожны наступны бізнес выцякаў з папярэдняга, кожны мае сваю спецыфіку, залежыць ад патрэбаў рынку і эканамічнай сітуацыі ў краіне. У гэтым плане будаўнічы бізнес — самы надзейны. Трейдарскі бізнес мімалётны, залежыць выключна ад рынку, і ты тут, па вялікім рахунку, мала на што ўплываеш. У сельскай гаспадарцы вялікую ролю адыгрываюць тэхналогіі і ўмовы надвор'я, ды і ад дзяржавы (калі казаць пра Расію) не заўсёды проста атрымаць дапамогу ў пытаннях развіцця земляробства. У будаўніцтве ж вынік практычна на 100% залежыць ад цябе. І калі бачыш, як за пяць-шэсць гадоў на голым месцы вырастае новы мікрараён — сэрца да гэтага часу радуецца!
— Анатоль Андрэевіч, не будзем хаваць: адной з падставаў, што падштурхнула наша выданне на размову з вамі, стала рэканструкцыя і рэстаўрацыя сядзібы беларускага мастака XIX стагоддзя Валенція Ваньковіча, размешчанай у Мінску на вуліцы Філімонава, 24. Раскажыце, калі ласка, пра гэта падрабязней.
— Рэстаўрацыя помнікаў культуры, шчыра кажучы, — справа няпростая. І сёння вялікая праблема ў тым, што людзі, якія маглі б тут рэальна дапамагчы, бягуць ад гэтага як чорт ад ладану. Яны разумеюць, што ў рэстаўрацыю трэба не толькі ўкласці немалыя сродкі, але і тону паперы спісаць, узгадняючы кожны свой крок з рознымі дзяржаўнымі структурамі — ад Белрэстаўрацыі да Міністэрства будаўніцтва і архітэктуры, іншымі інстанцыямі. Потым трэба працягваць укладваць сродкі, перш чым, скажам, музей зможа сам зарабляць на сваё ўтрыманне і (у ідэале) прыносіць якія-небудзь грошы. Увогуле, прасцей «адхрысціцца» ад гэтай ідэі. Але гэта няправільна, бо самой дзяржаве без удзелу бізнесу справіцца са струхлелай культурнай спадчынай будзе складана. Выкупляючы для рэстаўрацыі сядзібу Ваньковічаў у Мінску, мы якраз стараліся паказаць прыклад таго, як, клапоцячыся пра аб'ект культурна-гістарычнай спадчыны, можна ўцягнуць яго ў кола сваіх бізнэс-інтарэсаў. Так, нам давялося ўкласці сродкі, нямала сіл і карпатлівай працы запатрабавала рэканструкцыя напаўразбуранага помніка палацава-сядзібнай архітэктуры. Так, у працэсе рэканструкцыі мы не раз падумалі пра тое, што лягчэй было ўзвесці два-тры такія аб'екта з нуля, чым давесці да розуму наяўны.
Але мы атрымалі вынік: помнік адноўлены, будзе працаваць, з'яўляючыся камерцыйна выгадным аб'ектам, і акупляць выдаткі на сваё ўтрыманне.
Спадзяюся, за намі пойдуць і іншыя.
— Вы — заснавальнік і ўладальнік групы паспяховых кампаній. Мы добра разумеем, што ні грошы, ні поспех з неба не падаюць. За ўсім стаіць напружаная праца. А з чаго пачынаўся ваш самы першы бізнес?
— Калі бізнес — гэта тое, што прыносіць прыбытак, то сваю першую справу я пачаў яшчэ ў дзяцінстве. Я нарадзіўся ў Керчы, у рабочай сям'і. Тата — кіроўца, мама — хатняя гаспадыня. Для мяне заўсёды сям'я, бацькі былі прыкладам, узорам для пераймання. Разам з бацькам (а ён у дзевяць гадоў навучыў мяне кіраваць машынай) мы ездзілі ў калгас на ўборку збожжавых. Працаваў грузчыкам, зарабляў працадні, за працадні атрымліваў пшаніцу, потым везлі яе на млын — частку мукі пакідалі сабе, частку прадавалі. Вось гэта і быў мой першы бізнес. Менавіта тады я навучыўся не толькі зарабляць грошы, але і рупліва ставіцца да заробленага.
Мой першы сур'ёзны бізнес пачаўся ў Заходняй Сібіры. Калі разваліўся СССР, пачалі арганізоўвацца таварна-сыравінныя біржы. На заробленыя на Поўначы грошы я тады купіў акцыі Цюменскай біржы, пачаў купляць і тут жа прадаваць сыравіну, матэрыялы, якія карысталіся попытам. Потым мы ўвайшлі ў нафтавы бізнес — так і пайшло…
У 1998 годзе я прыйшоў у «Слаўнафта», працаваў віцэ-прэзідэнтам, потым першым віцэ-прэзідэнтам. Курыраваў бізнес кампаніі ў Беларусі. Мазырскі завод і яго рэканструкцыя, перапрацоўка нафты, арганізацыя АЗС — усё гэта было маімі абавязкамі. Потым «Слаўнафту» выставілі на таргі, і яе купілі нафтавыя кампаніі «СібНафта» і «ТНК». Тады я сышоў з кампаніі, пачаў займацца прыватным бізнесам, была створаная кампанія «Юнівест». Прыкладна ў гэты ж час мы выйшлі на беларускі рынак. Пастаўлялі нафту, перапрацоўвалі, частку прадавалі заводам.
Мы добра разумелі гэты рынак дзякуючы нашым пастаўкам перапрацоўка нафты ў Беларусі значна павялічылася.
Але, як я ўжо казаў, каб атрымаць найбольшую эфектыўнасць, бізнес павінен быць рознабаковым. Так з'явіліся будаўнічы і рэстаранны напрамкі. І ўсе гэтыя бізнесы «выцеклі» з першага — нафтавага.
— Анатоль Андрэевіч, вы спонсар многіх відаў спорту ў Беларусі. Да якога з іх вы адчуваеце асаблівую цікавасць?
— Са спортам я знаёмы з дзяцінства. У школьныя гады я, як, напэўна, большасць маіх аднагодкаў, займаўся лёгкай атлетыкай, боксам. У студэнцтве, калі паступіў вучыцца ў Данецк, хадзіў у плавальную секцыю. Потым — лыжы. На Поўначы гэта было нават не захапленне, а жыццёвая неабходнасць… А вось з відовішчных відаў спорту я люблю хакей. І магу сказаць, што ў беларускім хакеі мне падабаецца не толькі працэс гульні і прафесіяналізм каманд, але і само стаўленне да гэтага віду спорту. Асабліва люблю штогадовы Калядны турнір. Прыгожыя жыццярадасныя людзі (усё роўна, заўзятары або не), з усмешкамі, дзецьмі, добрым настроем — вось сапраўднае свята хакея. І хай сёння ў Беларусі існуе шмат спрэчак з нагоды будаўніцтва палацаў спорту, плавальных басейнаў і іншых такіх аб'ектаў, я не стамляюся паўтараць на ўсіх узроўнях, што спорт — гэта сучаснасць і будучыня Беларусі. Не так даўно мы па просьбе адміністрацыі Гомельскай вобласці будавалі гасцініцу ў Жлобіне. Там запускалі каток, плавальны басейн, і патрэбная была гасцініца, дзе б можна было размясціць прыезджых спартсменаў, адкрыць кавярню для наведнікаў спартыўнага комплексу. Ведаеце, мяне ўразіла колькасць моладзі, якая прыйшла займацца спортам у гэтым спартыўным комплексе. Тут яны знаходзяць сабе занятак па душы, зносіны.
Спорт адрывае іх ад вуліцы, наркотыкаў, п'янства. Прычым тую ж карціну я назіраў у многіх іншых абласных і раённых гарадах Беларусі. І нават калі палова з гэтых хлопцаў выбера здаровы лад жыцця, краіна атрымае здаровае пакаленне.
І гэты вынік даражэйшы за любыя грошы.
— Ваш прадпрымальніцкі вопыт велізарны. Калі б да вас звярнуліся па параду аб тым, што варта пачаць, каб зрабіць развіццё эканомікі Беларусі больш паспяховым і эфектыўным, то што б вы параілі зрабіць у першую чаргу?
— Галоўнае багацце Беларусі — гэта людзі. Тут ёсць спецыялісты высокага ўзроўню, якія ўмеюць працаваць. Ёсць добрыя працоўныя рукі, ёсць выдатны інжынерны склад. Цяпер усё гэта «выцякае» за межы краіны (у тую ж Расію) у пошуках больш высокіх зарплат. Дзеля дзвюх тысяч даляраў штомесячнага заробку беларусы пазбаўляюцца зносін з сям'ёй, церпяць бытавыя нязручнасці. Знайсці сапраўды добрага спецыяліста сёння ўсё больш складана. І тут узнікае парадаксальная сітуацыя: ёсць заказ, ёсць грошы, а выканаць гэты заказ мы не можам, таму што няма каму… Патрэбная інтэграцыя. Прычым не па прынцыпе «я табе дэталь паставіў — ты мне». Трэба арганізаваць вытворчасць, браць максімальную колькасць замежных заказаў. А калі няма такой вытворчасці ў краіне — значыць, збіраць пад выкананне спецыялістаў і аказваць паслугу за мяжой.
І тады яна будзе каштаваць не дзве тысячы для спецыяліста, а прынясе рэспубліцы ўсе дзесяць тысяч даляраў. Гэта рэальнае рашэнне, якое ляжыць на паверхні і патрабуе мінімуму выдаткаў і часу.
Пакуль гэта зрабіць не так складана, але калі яшчэ некалькі гадоў не весці актыўнай працы ў гэтым кірунку — магчымасць можа быць упушчаная.
— Якія з вашых цяперашніх бізнес-праектаў у Беларусі патрабуюць найбольшай увагі?
— Мы разумеем, што нафтавы бізнес, з якога мы пачыналі, зноў становіцца ў Расіі дзяржаўным. Сёння дасягнуты вялікі прагрэс у міжурадавых пагадненнях па пастаўках нафты ў Беларусі і яе перапрацоўцы, і дзяржава зноў возьме ўсе гэтыя пытанні пад свой кантроль. І гэта правільна. Таму ў Беларусі мы засяродзіліся на сваіх будаўнічых праектах. Цяпер мы будуем гіпермаркет у Брэсце. У Мінску на фінальнай стадыі ўзгаднення знаходзіцца дзяржаўна-прыватны праект па будаўніцтве новага жылога раёна, які будзе насіць назву «Нотынгем». Гэтая назва невыпадковая: раён будзе будавацца па прынцыпе аднайменнага горада ў Англіі — радзімы Робін Гуда. Гэта будаўніцтва 1,5 млн квадратных метраў жылля класа «эканом +» адразу за мінскай кальцавой. Навошта нам дзяржаўнае партнёрства? Прыватнаму бізнесу самому асвоіць такі аб'ём у кароткія тэрміны досыць складана, а ў партнёрстве з горадам мы паскорым тэрміны забудовы ў інтарэсах гараджан. Цяпер сумеснымі сіламі рыхтуем рашэнне, якое павінная зацвердзіць Адміністрацыя Прэзідэнта (рашэнне зацверджанае ў студзені 2014 г.). Атрымаем станоўчы адказ — і будаўніцтва пачнецца. Думаю, новы раён комплекснай забудовы будзе запатрабаваны.
— І мінчукі, і прыезджыя даўно ацанілі рэстаран Bella Rossa і сетку піцэрый «Ліманчэла». Ці плануеце яшчэ чым-небудзь здзівіць і парадаваць мінчукоў?
— Так, плануем. У гэтым годзе (інтэрв'ю было ўзятае ў сярэдзіне 2013 года) мае адбыцца адкрыццё рэстараннага комплексу «Сядзіба». Там будуць прадстаўленыя высокая беларуская, нямецка-еўрапейская, паназіяцкая кухні. А ў падвальчыку можна будзе і піва вялікай кампаніяй выпіць. Увогуле, цэлы комплекс рэстаранаў, разлічаных на розны ўзровень дастатку. У рамках развіцця сеткі «Ліманчэла» плануецца і адкрыццё дзвюх новых піцэрый на вуліцы Кальварыйскай. На чале ўсіх гэтых пачынанняў стаіць таленавіты энтузіяст з Беларусі. І поспех нашых «рэстаранных» пачынанняў — шмат у чым яго ініцыятыва. І калі няма людзей, якія разумеюць і жывуць усім гэтым, то за рэстаранны бізнес і брацца не варта — ён не пойдзе!
— Ці ёсць у Вас хобі, не звязаныя з працай?
— Для мяне любімае і галоўнае хобі — гэта свабодныя зносіны з сябрамі. У нас ёсць «святы» дзень — нядзеля. У восем раніцы мы сустракаемся ў лазні і аддаем максімум часу зносінам і лазневым рытуалам па ўсіх правілах. Ну і рыбалку люблю. Не летнюю — зімовую, падлёдную. Паляванне не люблю: «птушачку шкада» (усміхаецца).
— Вы не карэнны мінчук, але ўжо многія гады звязаны жыццём і працай з нашым горадам. Ці з'явіліся ў вас тут любімыя месцы — парк, вуліца, кавярня, тэатр?
— Я люблю не толькі Мінск, а ўсю Беларусь. Вось да чаго ў чалавеку практыцызм развіты! Едзеш па добрай дарозе — сэрца радуецца. Думаеш: «Калі ж і ў Расіі такія з'явяцца?» Глядзіш на палі — ацэньваеш працу селяніна, дзесьці радуешся, дзесьці перажываеш за яго… У Мінску падабаецца тое, што можна свабодна, без боязі гуляць нават позна ўвечары. Паркаў шмат у горадзе, чысціня…
— Як вы ставіцеся да раскошы? Якімі крытэрамі кіруецеся пры выбары гадзіннікаў, адзення, аўтамабіля?
— Да раскошы сябе прывучаў доўга. Бо якая раскоша на той жа Поўначы? Добрыя сабачыя унты, сабачая (андатравая так не грэла) шапка і дублёны нагольны кажух — вось і ўся раскоша. Зручнасць і цяпло — галоўныя крытэры былі ва ўсім. Потым, у 90-я, сталі бізнесоўцамі. Вучыліся разбірацца ў дарагіх рэчах, бо нават у банку нас ацэньвалі па туфлях і гадзінніках! Трэба было прытрымлівацца таемных правілаў, каб паднесці сябе, каб цябе прынялі. Па-іншаму было нельга. Адзінае, да чаго не прывык да гэтага часу, — дык гэта да паходаў па крамах. Для мяне гэта сапраўднае пакаранне. Ідэальны для мяне варыянт — тэлефанаваць у вядомую мне краму і дамаўляцца, каб да вызначанага часу падрыхтавалі ўсё, што ёсць майго памеру. Гэта можа быць Canali, Brioni — тое, што падыходзіць. Любімая марка аўтамабіля — Mеrcеdеs, С-клас. Лічу, што гэта самая надзейная машына і па якасці, і па зручнасці. Ёсць і Bеntlеy, але гэта для ўнукаў. Для «форсу», не для работы. У маім разуменні нават раскоша павінная быць функцыянальнай. Я на гэтым настойваю. Заўсёды.
Што да гадзіннікаў, пачынаў я з Patеk Philiрре. Потым былі іншыя маркі, але з усімі адна гісторыя: спыняюцца. Швейцарскія майстры разводзяць рукамі і кажуць, што ў мяне занадта моцная энергетыка. Даводзіцца верыць…
* * *
У «Юнівесце-М» Тарнаўскага працуе Ганна Лукашэнка
Каментары