Karol Danii ŭpieršyniu za 50 hadoŭ pamianiaŭ hierb krainy na fonie vykazvańniaŭ Trampa
Hierb Karaleŭstva Danija, jaki za svaju vialikuju historyju mianiaŭsia ŭsiaho trojčy, straciŭ adzin sa svaich samych važnych elemientaŭ — try karony, jakija na praciahu 500 hadoŭ simvalična złučali Daniju z susiednimi Narviehijaj i Šviecyjaj. Hetaja źmiena, jakaja šakavała niekatorych dackich historykaŭ, była pradyktavana ciapierašniaj hieapalityčnaj situacyjaj u śviecie.
Karol Danii Frederyk X, jaki ŭstupiŭ na pasad u studzieni minułaha hoda, rasparadziŭsia abnavić aficyjny hierb krainy, čym šakavaŭ častku supolnaści karaleŭskich historykaŭ, pieradaje vydańnie The Guardian.
Na praciahu 500 hadoŭ na raniejšych hierbach dackich karaloŭ byli namalavanyja try karony — simvał Kalmarskaj unii pamiž Danijaj, Narviehijaj i Šviecyjaj. Hety aljans dziaržaŭ znachodziŭsia pad kiraŭnictvam Danii ŭ pieryjad z 1397 pa 1523 hod. Try karony taksama źjaŭlajucca važnym simvałam i ŭ susiedniaj Šviecyi.
Ale ŭ abnoŭlenaj viersii hierba karony byli prybranyja. Zamiest hetaha na centralnym ščycie, padzielenym biełym kryžam, byŭ pavialičany pamier hierbaŭ Hrenłandyi (bieły miadźviedź na sinim fonie) i Farerskich vyspaŭ (srebrany baran z załatymi rahami na sinim fonie), jakija ciapier zajmajuć treciaje i druhoje pole adpaviedna. U pieršym i čaćviortym palach raźmieščany raŭnavialikija simvały Danii i Paŭdniovaj Jutłandyi. Raniej hierby Farer, Hrenłandyi i try karony raźmiaščalisia razam na trecim poli ščyta.
U karaleŭskaj siamji zajavili, što hierb, jaki vykarystoŭvajecca na aficyjnych dakumientach i piačatkach, elemienty jakoha biaruć pačatak z XII stahodździa, «uzmacniaje značnaść sadružnaści», ale try karony na im «bolš nie aktualnyja».
Karaleŭski hierb źmianiaŭsia trojčy: u 1903, 1948 i 1972 hadach. Ale apošnija źmieny, na dumku niekatorych historykaŭ i ekśpiertaŭ, mohuć być źviazanyja z zacikaŭlenaściu ZŠA atrymać poŭny kantrol nad Hrenłandyjaj — vielizarnaj aŭtanomnaj terytoryjaj Danii ŭ Arktycy. Druhi faktar, jaki paŭpłyvaŭ na źmienu hierba, — rost nastrojaŭ za niezaležnaść Hrenłandyi na samoj vyśpie.
Na minułym tydni ŭ svaim pieršym navahodnim zvarocie karol Frederyk X asabliva akcentavaŭ uvahu na terytaryjalnaj cełasnaści Danii z usimi jaje terytoryjami, uklučajučy Hrenłandyju.
«My ŭsie adzinyja, i kožny z nas addany karaleŭstvu Danija. Ad dackaj mienšaści ŭ Paŭdniovym Šleźvihu, jakaja navat znachodzicca za miežami karaleŭstva, i da Hrenłandyi. My naležym adno adnamu», — padkreśliŭ karol Danii.
Źmieny ŭ hierbie i niadaŭni zvarot karala adlustroŭvajuć jahonuju asabistuju zacikaŭlenaść u Arktycy, taksama źjaŭlajučysia sihnałam dla ŭsiaho śvietu — što Hrenłandyja i Farerskija vyspy jość častka dackaha karaleŭstva i što heta nie padlahaje abmierkavańniu, adznačajuć ekśpierty.
Hrenłandyja — najbujniejšy ŭ śviecie vostraŭ z nasielnictvam kala 60 tysiač čałaviek, bolšaja častka ź jakich — eskimosy-inuity. Vostraŭ šmat hadoŭ byŭ kałonijaj Danii, ale ŭ 1979 hodzie atrymaŭ samakiravańnie i ŭłasny parłamient. U 2009 hodzie pahadnieńnie pamiž Danijaj i Hrenłandyjaj paćvierdziła prava vostrava na niezaležnaść, ale tolki praz paśpiachovaje praviadzieńnie refierendumu.
Niadaŭna abrany amierykanski prezident Donald Tramp zajaviŭ, što ŭ metach nacyjanalnaj biaśpieki i svabody va ŭsim śviecie Złučanyja Štaty Amieryki ličać, što vałodańnie i kantrol nad Hrenłandyjaj — heta «absalutnaja nieabchodnaść».
U Hrenłandyi znachodzicca bujnaja amierykanskaja kaśmičnaja baza «Pajtufik». Vostraŭ maje stratehičnaje značeńnie dla ZŠA, pakolki raźmieščany na najkaraciejšym šlachu ŭ Jeŭropu. Akramia taho, Hrenłandyja bahataja na karysnyja vykapni i naftu.
Zajava Trampa vyklikała reakcyju jak samoha ŭrada Danii, jaki ŭ adkaz vyrašyŭ istotna pavysić vydatki na abaronu vostrava, tak i miascovych uładaŭ Hrenłandyi, jakija, adnak, iznoŭ uźniali pytańnie ab niezaležnaści ad Danii i pravie samastojna vyznačać svaju budučyniu.
Padčas svajho pieršaha terminu Tramp u 2019 hodzie prapanavaŭ ZŠA nabyć Hrenłandyju. Ideja tady taksama adrazu była kateharyčna adchilena jak Danijaj, tak i ŭładami vostrava.
Tahačasny premjer-ministr Hrenłandyi Kim Kilsen adkazaŭ Trampu: «Hrenłandyja nie pradajecca i nie moža być pradadziena, ale Hrenłandyja adkrytaja dla handlu i supracoŭnictva ŭ vajennym i ekanamičnym płanie z ZŠA».
Upieršyniu ideja pakupki Hrenłandyi była vykazana ŭ 1860-ch hadach padčas prezidenctva Endru Džonsana.
Kamientary