Палітолаг патлумачыла, што значыць прамова прэзідэнта Казахстана перад Пуціным па-казахску

Прэзідэнт Казахстана Касым-Жамарт Такаеў, падводзячы вынікі візіту ў Астану расійскай дэлегацыі, узначаленай Пуціным, вітальную прамову агучыў па-казахску. Расіяне відавочна не былі да таго падрыхтаваныя. Разгубіўшыся, яны вымушаныя былі скарыстацца навушнікамі, каб даведацца, пра што казаў Такаеў.

Тое, што прэзідэнт Казахстана загаварыў перад Пуціным па-казахску, Розу Турарбекаву не дзівіць.

Паводле яе, Такаеў, як дасведчаны дыпламат, паступіў згодна з дыпламатычным пратаколам. Кіраўнік дзяржавы мае гаварыць на дзяржаўнай мове, бо гэта агульнапрынятая практыка.

«А на якой мове ён павінен быў прамаўляць? — пытаецца яна. — Нельга ж патрабаваць ад Макрона, каб ён гаварыў па-расійску, ці ад федэральнага канцлера Германіі, каб прамаўляў на мове замежнай дэлегацыі, якую прымае».

Роза Турарбекава нагадвае, што Такаеў, акрамя сваёй нацыянальнай мовы, гаворыць па-англійску, па-кітайску і па-расійску.

Экспертка прызнаецца, што была б здзіўленая, каб Такаеў гаварыў з Пуціным увесь час па-казахску, але ён выступіў толькі з пратакольна вітальнай прамовай на казахскай мове, прычым дружалюбнай у адносінах да Расіі.

Тое, што такі зварот лідара Казахстана заспеў знянацку расійскую дэлегацыю, лішні раз падкрэслівае негатоўнасць расіян разглядаць лідараў постсавецкіх краін як роўных сабе, разважае Турарбекава.

«Высакамернасць расійскіх палітыкаў звязаная з неадэкватным успрыняццем перадусім саміх сябе. Яны рэагуюць ненармальна на нармальную сітуацыю і хочуць, каб Расію ўсё яшчэ прызнавалі метраполіяй», — мяркуе палітолаг.

Павялічыць

Роза Турарбекава заўважае: калі пачалася вайна ва Украіне, то расійскія прапагандысты і палітыкі маргінальнага плану, найбольш ваяўніча настроеныя, сталі надаваць моўнаму пытанню ўсё больш увагі. Яны намагаюцца давесці, што былыя савецкія рэспублікі — штучныя ўтварэнні і не з'яўляюцца самастойнымі.

«Калі Крэмль не ўспрымае Казахстан незалежнай дзяржаваю, дык гэта праблема Крамля. Цяпер будуць навушнікі надзяваць», — адзначае яна.

На думку палітолага, тое, што Лукашэнка не гаворыць на афіцыйных сустрэчах з Пуціным па-беларуску, паказвае ненармальнасць сітуацыі ў Беларусі з беларускай мовай і што супраць яе праводзіцца адкрыта дыскрымінацыйная палітыка.

Гэта таксама сведчыць, што Лукашэнка не прадстаўляе беларускую культуру і мову, якая зʼяўляецца дзяржаўнай, на афіцыйным узроўні.

«Тут праблема ў Лукашэнку і яго палітыцы, — тлумачыць яна. — Адсюль паўстае шмат пытанняў, у тым ліку і ў заходніх экспертаў ды палітыкаў, ці сапраўды Беларусь незалежная дзяржава».

На думку Турарбекавай, Лукашэнка — лідар, які мысліць па-савецку, а ў Савецкім Саюзе ўсе камуністычныя лідары гаварылі па-расійску.

Але нельга ставіць знак роўнасці між Лукашэнкам і беларускім грамадствам.

У адрозненне ад Лукашэнкі, кіраўнік Казахстана праводзіць узважаную моўную палітыку.

Ён ініцыяваў стварэнне ў СНД арганізацыі па вывучэнні расійскай мовы, але адначасова ўмацоўвае пазіцыі казахскай мовы ўнутры сваёй краіны. 

Паводле Розы Турарбекавай, у Казахстане ставяцца да рускай мовы дастаткова паважліва. Яна мае статус афіцыйнай дзяржаўнай. Казахская ж — статус нацыянальнай дзяржаўнай. Справаводства вядзецца на дзвюх мовах. Трансляцыя дзяржаўнага тэлебачання дзвюхмоўная.

Але доля расійскай мовы змяншаецца і гэты працэс не штучны, а натуральны, бо новае пакаленне казахаў расце ва ўмовах незалежнай краіны, адзначае палітолаг.

Мясцовая сістэма адукацыі перабудоўваецца гэтак, каб у ёй больш станавілася нацыянальнага. Прынятае рашэнне, што ў школах найперш будзе больш надавацца ўвагі казахскай мове. Гэта, аднак, не выключае навучання на рускай і англійскай мовах.

Спецыяліст па цэнтральнаазіяцкім рэгіёне Аркадзь Дубноў у прамове Такаева разгледзеў «жэст, які цяжка пераацаніць».

Паводле яго, Такаеў гэтым даў зразумець, што яго краіна «мае намер праводзіць самастойную моўную палітыку, згодна з якой расійскай мове — пашана і павага, але галоўным застаецца развіццё нацыянальнай мовы казахаў».

• 122
• 0
• 7
• 4
• 2
• 10
• 23
• 0