Памятаеце хлопца, які праспяваў песню NaviBand і стаў зоркай тыктоку? Ён расказаў, як атрымаў прытулак у ЗША
Ад рэпрэсій у Беларусі Сяргей Ульянаў збег ва Украіну — за два тыдні да пачатку вайны. Потым эвакуіраваўся ў Турцыю, а адтуль паляцеў у Мексіку, каб трапіць у ЗША і запрасіць там прытулак. З 11-й спробы гэта атрымалася — у багажніку мужчына ўсё ж трапіў у Амерыку. Праз два гады ён выйграў міграцыйны кейс і распавёў «Нашай Ніве», як зэканоміў дзясяткі тысяч даляраў на юрыдычнай дапамозе.
Гісторыю Сяргея мы ўжо распавядалі раней, калі ён стаў зоркай тыктоку, праспяваўшы ў ЗША песню «Гісторыя майго жыцця» гурта NaviBand.
— Мой першы суд наконт атрымання прытулку павінен быў адбыцца адразу ў міграцыйнай турме, куды я трапіў пасля перасячэння мяжы. Адваката ў мяне не было ў той момант, таму я рыхтаваўся бараніць сабе самастойна. І вось у чым была мая памылка: я не падумаў загадзя пра тое, што трэба ўсе копіі неабходных доказаў закінуць некуды ў воблака і даць доступ камусьці са знаёмых, каб чалавек потым мог раздрукаваць і даслаць. Бо на мяжы забіраюць асабістыя рэчы і доступу да ноўтбука няма.
У міграцыйнай турме затрыманыя маюць магчымасць тэлефанаваць камусьці, таму Сяргей звязваўся з сяброўкай і расказваў ёй, у каго і якія дакументы трэба папрасіць.
Але ў выніку дату суда перанеслі амаль на паўгода, а мужчыну выпусцілі з міграцыйнай турмы. Яму таксама далі спіс арганізацый, куды можна звярнуцца па бясплатную юрыдычную дапамогу.
— Я пачаў тэлефанаваць і пісаць тым, хто знаходзіўся ў маім штаце. Вельмі незвычайна ідзе камунікацыя: калі ты тэлефануеш, то заўсёды трапляеш на аўтаадказчык. Я зрабіў кароткае апісанне свайго кейса на паперцы і проста зачытваў яго.
Некаторыя арганізацыі потым самі ператэлефанавалі Сяргею і казалі нешта кшталту: «Прабачце, у нас чарга на бясплатныя справы распісана на тры гады наперад. Але мы можам даслаць спіс іншых арганізацый, якія з намі супрацоўнічаюць і, можа, захочуць узяць ваш кейс». У нейкі момант арганізацыі ў спісах пачалі паўтарацца.
— Ад неверагоднай колькасці інфармацыі можна было з глузду з'ехаць. Я пачаў весці асобную табліцу, куды запісваў, з якімі арганізацыямі звязваўся і які адказ атрымаў.
Прыкладна праз месяц у Сяргея адбылося першае інтэрв’ю з праваабарончай арганізацыяй, падчас якога трэба было больш падрабязна распавесці пра сваю сітуацыю. Такіх інтэрв’ю было тры — з рознымі арганізацыямі.
— Мабыць, мая памылка была ў тым, што я рашуча адмаўляўся ад паслуг перакладчыка — мне здавалася, што трэба так прадэманстраваць сваю павагу да краіны. У выніку я атрымаў станоўчы адказ ад арганізацыі, якая настаяла на тым, каб наша размова адбывалася праз перакладчыка. Гэта была Human Rights First. З імі ў мяне адбылося некалькі інтэрв’ю, а потым праваабаронцы дасылалі мне шмат дадатковых пытанняў, каб зрабіць прэзентацыю майго кейсу для свайго кіраўніцтва.
Але і на гэтым прыгоды не скончыліся.
— Арганізацыя разаслала мой кейс іншым арганізацыямі, з якімі супрацоўнічае — і мне трэба было чакаць, пакуль знойдзецца праваабаронца, які сам абярэ мяне. Гэта заняло шмат часу. Я вельмі хваляваўся, думаў, што ніхто не захоча ўзяцца за мой кейс.
Пасля таго, як адвакат усё ж знайшоўся, Сяргея чакалі яшчэ некалі афлайн інтэрв’ю з Cooley LLP — гэта арганізацыя, якая прадстаўляла ў судзе інтарэсы беларуса.
— Мяне вельмі ўразіў узровень арганізацыі. У праваабаронцаў быў вялікі спіс пытанняў, на якія я адказваў гадзін 5-6. Далей яны пачалі працаваць над кейсам, перыядычна дасылалі мне нейкія дадатковыя пытанні. Я сам падрыхтаваў сваё апісанне сітуацыі, хаця яны не прасілі.
Праваабаронцы запоўнілі за Сяргея форму, якую трэба адправіць у кампетэнтныя органы ўсім, хто просіць прытулку ў ЗША − на гэта даецца год.
— Толькі пасля таго, як ты дасылаеш гэту форму, можна прасіць даць дазвол на працу. Таму шмат хто імкнецца зрабіць гэта як мага хутчэй. Не распісвае кейс падрабязна, а проста піша «палітычны пераслед», а потым ужо пазней удакладняе інфармацыю. Я таксама хацеў зрабіць так, аднак праваабаронцы не дазволілі — іх мэта была з самага пачатку ўсё аформіць правільна. Таму форму я змог адправіць толькі праз 10 месяцаў пасля таго, як трапіў у ЗША. За гэты час нават паспеў адбыцца першы суд — на ім суддзя пытаецца, ці сапраўды ты хочаш папрасіць прытулак у ЗША. Суд адбываўся анлайн і мяне на ім прадстаўляў адвакат.
Падрыхтоўка да галоўнага суда была вельмі сур'ёзная. Сяргею арганізавалі два інтэрв'ю з рознымі псіхатэрапеўтамі, якія павінны былі выслухаць яго і даць свае заключэнні, наколькі сітуацыі, якія адбыліся на радзіме, паўплывалі на ментальнае здароўе. Трэба адзначыць, што кейс Сяргея складаўся з некалькіх — там было і прыгнечанне на радзіме праз сэксуальную арыентацыю, і асцярога палітычнага пераследу праз актыўнасць падчас пратэстаў.
— Канешне, цяжка было зноў і зноў згадваць траўматычныя падзеі. І як мяне булілі ў школе, і як мяне збівалі на вуліцы, і як айчым выгнаў мяне з хаты ў 16 гадоў, калі даведалася, што я гей. У мяне была спроба самагубства, пасля таго, як я патэлефанаваў у службу псіхалагічнай дапамогі, а там мне сказалі, што я грэшнік і мне трэба ісці ў царкву каяцца.
Таксама арганізацыя замовіла ў незалежнага амерыканскага эксперта, які даследуе краіны былога СССР, даследаванне на тэму парушэння правоў чалавека ў Беларусі. Сорамна прызнацца, але я толькі ад яго даведаўся, што цяпер на радзіме спрабуюць забараніць «прапаганду ЛГБТК+». Пагаварыў з сябрамі — яны таксама не ведаюць, наколькі моцна спрабуюць абмежаваць іх правы.
— Я нават баюся ўявіць, колькі б гэта каштавала, калі б я сам замаўляў усё гэта. Стандартны ганарар адваката ў ЗША — 10 тысяч даляраў. І гэта не лічачы выдаткаў на пераклад дакументаў, напрыклад. Плюс за ўдзел адваката ў судзе трэба плаціце асобна.
Але, канешне, галоўнае, — гэта нават не эканомія грошай. Ні адна арганізацыя не жадае рызыкаваць сваёй рэпутацыяй і ўвязвацца ў сумнеўную гісторыю. Калі твой кейс узялі, значыць, вераць у поспех. Я перапісваўся з 4 людзьмі — пры гэтым, копіі лістоў дасылаліся яшчэ 11. Уявіце, якая каманда стаяла за мной.
Амаль год заняла падрыхтоўка да фінальнага суда. Адначасова з працай праваабаронцаў Сяргей займаўся зборам так званых лістоў ад сведак — звяртаўся да тых, хто ведаў, чым ён займаўся ў Беларусі і з якой дыскрымінацыяй сутыкаўся.
— Шчыра ўдзячны кожнаму чалавеку, які пагадзіўся напісаць такі ліст. Іх нават не рызыкавалі адпраўляць з Беларусі — вывозілі ў Еўропу і дасылалі ўжо адтуль, каб лісты раптоўна не трапілі ў рукі сілавікоў. Мне цяжка ўявіць, колькі часу на мяне патрацілі людзі.
Прыкладна за месяц да суда мужчына атрымаў выніковы варыянт свайго кейса — 550 старонак тэксту. Кажа, што сам быў у шоку.
— За тыдзень да «дня ікс» праваабаронцы прапанавалі мне правесці «рэпетыцыю суда»: адвакат мне зачытваў магчымыя пытанні і я на іх адказваў. Шчыра скажу: на рэпетыцыі я праваліў усё, што толькі можна. Хаця я разумеў, што ўсё не па-сапраўднаму, але пачаў вельмі моцна хвалявацца. Я спрабаваў у адказе на кожнае пытанне ледзь не цалкам пераказаць усю сваю гісторыю. У нейкі момант я пачаў блытацца ў самых простых рэчах. Напрыклад, у мяне ёсць два сябры, і калі мяне папрасілі расказаць пра аднаго з іх, я назваў яго імя і прозвішча другога сябра.
Сяргей кажа, што яму падалося, што напрыканцы рэпетыцыі праваабаронцы хацелі схапіцца за галовы і думалі нешта кшталту: «І на гэта мы патрацілі паўтара года?!».
— Але за што я люблю Амерыку — ніхто мяне не крытыкаваў. Наадварот пачалі супакойваць. На другой рэпетыцыі ўсё прайшло нармальна, бо я ведаў, што будзе і чаго ад мяне чакаюць. Яшчэ адна рэпетыцыя адбылася за дзень да суда. Там мне далі спіс даволі правакацыйных пытанняў — сказалі, што лічаць, што іх хутчэй за ўсё не зададуць, але трэба да іх падрыхтавацца на ўсялякі выпадак.
Пракурор палічыў недастатковымі доказы наконт магчымасці пераследу праз палітычную пазіцыю (Сяргей актыўна ўдзельнічаў у пратэстах і прысвяціў ім песню) — таму што гаворка ішла пра боязь магчымага пераследу. Але прыняў цалкам частку кейса пра небяспеку ў Беларусі для Сяргея як для прадстаўніка ЛГБТК-супольнасці.
Сам суд праходзіў анлайн і доўжыўся каля гадзіны. Скончылася ўсё паспяхова: Сяргей афіцыйна атрымаў прытулак у ЗША.
— Я плачу, мае адвакаты плачуць. Happy end! Мне вельмі хацелася б сказаць словы падзякі камандзе адвакатаў, якая паверыла і так уклалася ў мяне.
Памёр дзед Колі Лукашэнкі — былы вязень ГУЛАГа, асуджаны за дапамогу «бандэраўцам»2
Каментары